Wie niet met zijn of haar hond wil fokken, laat de hond vaak ‘helpen’. Het teefje wordt gesteriliseerd, de reu gecastreerd. Daar zitten voor- en nadelen aan. 

Castreren of steriliseren betekent in beide gevallen een operatieve ingreep onder volledige narcose met als gevolg dat de hond niet langer vruchtbaar is en niet voor nakomelingen kan zorgen. Bij het teefje worden de eierstokken (ovariëctomie) verwijderd, bij het reutje de zaadballen ofwel testikels. 

Teef steriliseren

Volgens experts heeft steriliseren niet alleen het voordeel dat het teefje niet (onverwacht) zwanger kan worden, maar zou het de hond ook behoeden voor ziekten ten gevolge van melkkliertumoren (borstkanker) en de ziekte baarmoederkanker. Vroeger werd om die reden ook vaak de baarmoeder weggenomen, maar dat wordt tegenwoordig niet meer gedaan omdat met het verwijderen van de eierstokken baarmoederaandoeningen eigenlijk nauwelijks nog voorkomen. Door de baarmoeder te laten zitten, is het een minder ingrijpende operatie. Het wordt aangeraden de ingreep toe te passen voor de eerste of tweede keer dat het dier loops is. Een teefje is twee keer per jaar loops. De ingreep wordt ook regelmatig twee maanden na de eerste loopsheid uitgevoerd. De ingreep kan zowel door operatie of door middel van een kijkoperatie plaatsvinden. In dat laatste geval is de wond kleiner en verloopt het herstel sneller.

Reu castreren

Een reu kan te allen tijde gecastreerd worden, maar aangeraden wordt dit in ieder geval na het eerste half jaar te doen. Met het verwijderen van de zaadballen worden er geen zaadcellen meer geproduceerd. Ook hiermee kan worden voorkomen dat een reu aandoeningen aan de testikels of de prostaat krijgt. Bovendien blijven daarna hormoongerelateerde gedragingen vaak uit zoals ‘rijden’ of letterlijk de benen nemen als de hormonen opspelen. 

Voor- en nadelen van de ingreep

Het is een fabeltje dat het dier door deze ingrepen ineens heel erg verandert. Het karakter blijft hetzelfde, maar gedrag dat gelinkt kan worden aan hormonale aspecten verandert wel. Vaak wordt het dier er ook rustiger van, maar een en ander hangt af van onder andere de leeftijd van de hond en het moment waarop hij of zij wordt geholpen. Soms kan een dier na een castratie of sterilisatie in gewicht toenemen. Dan is het opletten dat dat niet uit de hand loopt. Meer bewegen en meteen na de ingreep de hoeveelheid voeding aanpassen is dan de remedie. 

Uit onderzoek blijkt dat dieren die gesteriliseerd of gecastreerd worden een langer leven hebben. Dat kan ook te maken hebben met de juiste zorg voor het dier en het feit dat er bijvoorbeeld door gecastreerde reuen minder gevochten wordt en er daarmee minder kans op complicaties is. Een en ander hangt ook af van het ras. 

Een nadeel van de ingreep kan zijn dat de hond na enige tijd incontinent raakt of dat teefjes die heel vroeg zijn gesteriliseerd ontstekingen aan de vagina oplopen. Teefjes zijn ook gevoeliger voor huidontstekingen. Dit komt niet heel vaak voor, maar er moet wel rekening mee worden gehouden.  

Een nadeel van castratie of sterilisatie zou de vorming van tumoren zijn, maar doordat geholpen honden vaak langer leven, speelt ook dat feit een rol bij de vorming van tumoren. Oudere honden hebben gewoonweg meer kans op de vorming van tumoren. Dan heeft dit zogenoemde nadeel meer met de leeftijd van de hond te maken, dan met het feit dat het dier gecastreerd of gesteriliseerd is. Ook worden gewrichtsaandoeningen genoemd als nadeel van castratie. Te denken valt aan heup- en elleboogdysplasie. Dat komt met name voor bij honden die voordat ze zijn uitgegroeid geholpen zijn. Het is echter geen eensluidend gevolg. Het kan ook te maken hebben met het ras, leeftijd en leefwijze van het dier. 

Het laat zich raden dat het vooral van het dier zelf, het ras en de leeftijd afhangt in hoeverre de voordelen van castratie en sterilisatie opwegen tegen de nadelen.  

Voor en na de ingreep

Aangeraden wordt om de hond tot twaalf uur voor de operatie geen eten meer te geven. Eenmaal geopereerd kan de hond nog wat duf zijn, maar eenmaal thuis -op zijn eigen veilige plek- gaat het al snel beter. De onderhuidse hechtingen verdwijnen vanzelf. Bij teefjes zijn er soms ook uitwendige hechtingen. De hond mag er niet aan likken of bijten, soms moet hij of zij daarvoor tijdelijk een kraag dragen. 

Het is belangrijk de hond rust te gunnen om echt bij te komen. Het dier moet niet meteen veel eten, en steeds kleine beetjes drinken. De eerste week is het belangrijk dat de hond weliswaar regelmatig wordt uitgelaten, maar dat het allemaal nog kalm gaat. Na twee weken is de hond waarschijnlijk weer de oude. 

Kosten van sterilisatie en castratie

De kosten voor een sterilisatie of castratie lopen sterk uiteen. De operatie bij een teefje is ingrijpender dan bij een reu en daarom kostbaarder. Het gewicht van de hond speelt ook een rol. Gemiddeld ligt de prijs tussen de 150 en 450 euro. 

Alternatief voor opereren

Het is mogelijk chemische castratie of sterilisatie toe te passen. Een teef kan bijvoorbeeld een prikpil krijgen, een reu kan een injectie of implantaat krijgen. In beide gevallen is het dier dan tijdelijk onvruchtbaar.